er moet mij iets van het hart. Ik ben er namelijk van overtuigd dat u en uw ministerie al jaren lang op de verkeerde knoppen drukken.
Al jaren lang zie ik uw ministerie werken aan de kwaliteit van het onderwijs. PISA scores, opbrengsten, verscherpte inspecties en risico-inventarisaties zijn aan de orde van de dag.
Tegelijkertijd zie ik ook de problemen toenemen. Jongeren die zelfmoord plegen als gevolg van groepsdruk. Leraren die ziek worden als gevolg van werkdruk. Het afnemend aanbod van onderwijs professionals op de arbeidsmarkt als gevolg van maatschappelijke druk. Bestuurlijke misstanden in het Primair Onderwijs, in het Voortgezet Onderwijs, in de BVE sector, in het Hoger Beroeps Onderwijs en in de academische wereld. Fraude met diploma's in het VO, op ROC's, in het HBO en op Universiteiten, nu zelfs ook met de Cito eindtoetsen.
Is het ooit bij u opgekomen dat deze problemen wellicht het gevolg zijn van uw maatregelen? Hebt u zich ooit gerealiseerd dat u en uw ministerie de veroorzaker van deze misstanden zouden kunnen zijn?
Als een leerkracht wil weten hoe hij zich professioneel gedraagt voor de klas, dan kan hij het beste kijken naar het gedrag van de kinderen. Daarin ziet hij namelijk haarscherp en vaak op punten sterk uitvergroot zijn eigen gedrag terug. Kinderen die elkaar het leven onmogelijk maken spiegelen doorgaans het voorbeeldgedrag dat ze van volwassenen zien.
Als een directeur wil weten hoe zij zich professioneel gedraagt op school, dan kan zij het beste kijken naar het gedrag van de leerkrachten. Daarin ziet zij namelijk haarscherp en vaak op punten sterk uitvergroot haar eigen gedrag terug. Leerkrachten die zich terug trekken op hun eilandje spiegelen doorgaans het voorbeeldgedrag dat ze van hun leidinggevenden zien.
Als een minister wil weten hoe zij zich professioneel gedraagt, dan kan zij het beste kijken naar het gedrag in de sector. Daarin ziet u vaak en op punten sterk uitvergroot uw eigen gedrag terug. Onderwijsprofessionals die verkeerd omgaan met hun verantwoordelijkheid spiegelen doorgaans het voorbeeldgedrag dat ze van hun minister zien.
Iedere keer dat u reageert op een misstand met het aanscherpen van de regels of het intensiveren van het toezicht, geeft u het signaal af dat de echte verantwoordelijkheid voor dat onderwerp niet bij de school of de instelling zelf ligt. U geeft ook het signaal af dat de school of instelling zelf niet in staat is om die verantwoordelijkheid te dragen. Daarom moet u die verantwoordelijkheid wel nemen. Daarom kan u niet anders dan de inspectie die verantwoordelijkheid op zich te laten nemen.
Vervolgens gaan die scholen en instellingen zich daar ook naar gedragen. Als de verantwoordelijkheid toch niet bij hen ligt, als zij blijkbaar toch de capaciteiten niet hebben om die verantwoordelijkheid te dragen, als zij toch de overtuiging om goed onderwijs te bieden niet hebben, waarom zouden ze zich daar dan ook niet naar gaan gedragen?
Met alle regels en handhaving er van, met alle aandacht voor de opbrengsten van het onderwijs, zonder kwalitatieve aandacht voor het proces er naar toe, stimuleert u een ieder in het onderwijs om geen verantwoordelijkheid te nemen en om te frauderen met de opbrengsten.
Maar wat misschien nog erger is, er zijn mensen die hun verantwoordelijkheid wel willen nemen. Mensen die vanuit hun eigen overtuigingen kwaliteit willen bieden aan hun leerlingen en studenten. Mensen die op zoek zijn naar antwoorden van deze tijd, zodat de jonge generatie van Nederland goed voorbereid wordt voor de maatschappij van vandaag en morgen.
Die mensen worden beperkt door uw regels. Regels over verplichte uren, verplichte dagen op school, verplichte lessen en verplichte documenten. Ook tegen deze mensen zegt u dus, zonder kennis te hebben genomen van hun inzichten, hun capaciteiten, hun motivatie of hun verantwoordelijkheidsgevoel, dat zij niet in staat zijn goed onderwijs te bieden. 'Geloof mij maar, als je je aan mijn regels houdt dan komt het goed, zelfs als je niet snapt waarom.' lijkt u tegen die mensen te zeggen.
En dat is nou precies waar ik me zorgen over maak. Als u wilt dat de deelnemers van het Nederlandse onderwijs zich gaan gedragen als zelfbewuste en zelfverantwoordelijke burgers, is het dan niet wijs om de professionals in het onderwijs ook op die manier te gaan behandelen?
Ik zou graag met u van gedachten willen wisselen over hoe u dat zou kunnen doen. Ik adviseer leidinggevenden in het onderwijs al jaren op het gebied van leiderschap en hoe zich dat verhoudt tot management en control. In uw geval doe ik dat graag, omdat ik geloof dat ons hele land daar beter van wordt.
Met vriendelijke groet,
Anne Jan van den Dool
