Mijn school, een betekenisvol systeem?

Als er één woord van toepassing is op de huidige maatschappij dan is het 'chaos'. Economisch, klimatologisch, sociaal en ook in het onderwijs: chaos.
Soms vraag ik me wel eens af wat wij verkeerd hebben gedaan. Gelukkig realiseer ik me dan ook dat het niet gaat om de schuldvraag, maar om de les die er te leren valt.

Systemisch

In een eerdere blog schreef ik al over de systemische benadering. Onderdeel van die manier van kijken is ook dat je het ontwikkelingsproces van een systeem altijd respecteert.

Zoals de natuur seizoenen kent, met perioden van groei, bloei, overleven en afsterven, zo kent ieder systeem seizoenen. Ieder seizoen heeft z'n functie en verdient het om met respect behandeld te worden.

Ieder systeem kent vergelijkbare fasen; elk met hun eigen functie. Deze fase van chaos is een seizoen: de periode van groei is voorlopig afgesloten, nu volgt de periode van herschikken, overleven en afsterven.

Mijn school

Ook jouw school kent zulke seizoenen. Daar ben je als directeur of leerkracht erg druk mee: vechten tegen het afsterven en bewerkstelligen van de groei die het achterliggende seizoen zo gewoon was......

In de herfst en de winter werk je met de kinderen doorgaans over het seizoen. Dat is concreet en het leert hen om te begrijpen wat er gebeurt om hen heen. We genieten van de kleuren en de weersveranderingen, en we leren hen om te overleven in de winter en de functie van die winter te ondergaan.

Werk je met je leerkrachten of je kinderen ook over het 'seizoen' waar je als school in zit? Of waar de maatschappij zich in bevindt? Hoe leren we de kinderen 'overleven' in dit seizoen?

Je hebt een keuze

In bovenstaand filmpje verteld Margaret Wheatley over de vraag 'wie wij kiezen te zijn voor deze wereld'. Ze legt uit dat we een keuze hebben. Een keuze die makkelijker wordt wanneer we zelf weten wie we zijn. Een keuze die nog makkelijker wordt wanneer we vrede hebben met wie we zijn. Een keuze die nog makkelijker te maken is wanneer we een visie hebben van wat de wereld nodig heeft.

'Wie wij kiezen te zijn voor deze wereld'. Daar kan je blijkbaar in kiezen. Daar kan je steeds opnieuw in kiezen.

Leiderschap

Al eerder deed ik een oproep om burgerschap in te vullen als leiderschap: jezelf kennen en zijn, je eigen betekenis kiezen en daarin consistent gedrag vertonen. Voor mij is dat burgerschap: een way-of-life, niet te verwarren met een lesuur in de week praten over waarden en normen.

Welke vorm van leiderschap vertoont jouw school? Welke betekenis kiest jouw school te hebben voor deze wereld? Hoe leer jij je medewerkers, je collega's, de kinderen en hun ouders welke overlevingsstrategie recht doet aan dit seizoen?

Hoe goed ken je jezelf, als school? En heb je daar vrede mee? En ken je jezelf ook in dit seizoen van financiële druk? In een seizoen van overleven en soms zelfs afsterven? Heb je daar vrede mee?

Let's stick together

Veel dieren hebben minder moeite om gewoon in het nu te leven dan mensen. Daar vind je dan ook veel mooie voorbeelden als je op zoek bent naar methoden om te overleven en methoden om om te gaan met het afsterven. Doorgaans kiezen dieren er voor om de gezamenlijkheid op te zoeken.

Een belangrijk verschil is dat mensen het vermogen hebben om keuzes te maken en zich te richten op de betekenis voor anderen. Wat zou er gebeuren wanneer jouw school daar een eenduidige visie op heeft? Wat zou er gebeuren wanneer alle inspanningen zich daarop zouden richten? Tweehonderd kinderen, die samen met hun ouders, samen met het schoolpersoneel, er voor kiezen om een specifieke betekenis te hebben voor de wereld om hen heen. 

Welke betekenis?

Die verschilt per school. Scholen met een levensbeschouwelijke grondslag zullen op andere plaatsen naar antwoorden zoeken, dan scholen met een andere grondslag. Het kiezen van die betekenis volgt namelijk op het hernieuwd uitvoeren van zelfonderzoek.

Ik denk dat uiteindelijk veel scholen tot de conclusie komen dat het niet langer gewenst is om te blijven focussen op groei; economisch, kwantitatief of imago-technisch. Ik denk dat prioriteiten anders gelegd gaan worden, waardoor er kwalitatief nog altijd ontwikkeling plaats vindt. Ook, of misschien wel juist, als er kwantitatief teruggang wordt ervaren.

Mijn advies: werk met je school over het seizoen!