Zoektocht naar de citroen in de school

In de afgelopen weken heb ik intensief gewerkt met een basisschool die haar kernwaarden opnieuw vast wilde stellen. Vanuit die kernwaarden kon helder gemaakt worden welke belofte zij kunnen doen. Een belofte aan de leerlingen, ouders, medewerkers en iedereen die bij de school betrokken is. Vervolgens maken de belofte en de kernwaarden duidelijk op welke manier de school geloofwaardig ingevuld kan worden. Het resultaat is eenduidigheid en samenhang in alles wat er gebeurt. Dat geeft rust, overzicht en duidelijkheid.

Door gesprekken te voeren met leerlingen, ouders en medewerkers zijn we op zoek gegaan naar de kernwaarden. Wat maakt deze school nu uniek? Vaak noemen scholen categoriewaarden als hun kernwaarden. Categroriewaarden zijn waarden die gelden voor de hele categorie. Goed onderwijs, kwaliteit, veiligheid, nieuwe methoden, gekwalificeerd personeel; dat zijn stuk voor stuk waarden die je mag veronderstellen op elke school. Dat levert geen onderscheidend vermogen op: het beschrijft alleen maar wat je als school aan je stand verplicht bent.

Vaak kom je bij de kernwaarden door de vraag te stellen: wat mist de buurt wanneer deze school morgen de deuren zou sluiten? Alle zaken die hierboven werden genoemd worden in zo'n geval ook door de andere scholen in de buurt wel geboden.

Wat opviel bij deze school is het feit dat de school mensen status geeft, dat het bijdraat aan hun identiteit. Oud-leerlingen zijn nog altijd trots op het feit dat zij bij de school horen en sturen met vertrouwen hun eigen kinderen daar weer naartoe. Deze oud leerlingen zijn daar ook allemaal aan te herkennen: de school heeft een onuitwisbare indruk achter gelaten en geeft hen een gevoel van zelfvertrouwen.

Vanuit die kernwaarden kan de belofte gevonden worden. Als je door redeneert op de kernwaarden komt die belofte vanzelf in beeld. In het geval van deze school komt de belofte echt scherp naar voren in dat gevoel van 'er bij kunnen horen'. In dit geval belooft de school dan ook dat iedereen deel uit maakt van de gemeenschap rond de school: niet alleen zolang je er op school zit, maar ook daarna nog. Het is een plek waar je altijd terug kunt komen.

De eerste ambitie is daarmee ook voordehand liggend: de school gaat meer werk maken van haar dienstenaanbod aan oud-leerlingen. Als je deel uit maakt van de gemeenschap, dan wil je dat ook merken. Zo wordt er gedacht aan frequente en inhoudelijke terugkom bijeenkomsten voor de kinderen die net uit groep 8 zijn vertrokken. Je kunt je ook voorstellen dat alumni bijeenkomsten worden georganiseerd en dat bij vieringen op school ook ouders en oud-leerlingen een prominente rol krijgen.

Tegelijk geeft het beeld van een gemeenschap waarbinnen ruimte is om jezelf te zijn en jezelf te ontwikkelen ook houvast bij allerlei keuzes die gemaakt kunnen en moeten worden. Zo zal het groepsgevoel versterkt worden wanneer zich vrijwel alles in die groep afspeelt. Zorg kan dus eigenlijk niet buiten de groep maar zal zoveel mogelijk binnen de groep en bij voorkeur door de eigen leerkracht geboden worden. De methoden die gekozen worden zullen vooral aan moeten sluiten bij het groepsgebeuren: ruimte voor coöperatieve werkvormen dus.

Het schoolgebouw zal een goede centrale ruimte moeten hebben en het plein zal een ontmoetingsplaats voor de buurt moeten zijn. De website biedt ook ruimte voor ontmoeting en de communicatie zal breed gevoerd moeten worden: voor alle leden van de gemeenschap.

En de leider? Die zal het voorbeeld moeten geven in hoe je gericht op de verbinding met anderen kunt zijn en tegelijk toch ruimte kunt laten. Zij zal degene zijn die de doelen uitzet en mensen inspireert. Daarnaast is zij ook degene die ruimte biedt aan een ieder om zichzelf te zijn en zichzelf te ontwikkelen. Binnen de kaders van de gemeenschap uiteraard en altijd gericht op de gezamenlijke doelen.

Misschien kom je wel in de verleiding om dit ook te doen. Als dat betekend dat je op zoek wilt naar het DNA van jouw citroen, dan juich ik dat toe. Wat is er nou mooier om echt vanuit jezelf het verschil te maken?

Cutting LEMONS.... scherp, vrij en helemaal!