De zuurgraad van onderwijs financiën

Geld is een belangrijk onderwerp in het onderwijs. Zeker de laatste jaren zijn er volop berichten van scholen die financieel in zwaar weer raken. Door het hele land wordt gevoeld dat er pogingen worden ondernomen om met minder mensen dezelfde kwaliteit te leveren. Niet omdat dat bij de visie van die school past, maar omdat de geldstroom opdroogt.

Wat moet je anders als je je eigen broek moet ophouden en de overheid de geldkraan langzaam dicht draait?

Een jaar geleden beschreef de AOB al dat het financieel beleid van scholen zwak is. Het valt me op dat er wordt gezegd dat besturen de neiging hebben om aan begrotingsbewaking van jaar tot jaar te doen in plaats van meerjarenbegrotingen op te stellen.

Nu ben ik geen financieel expert dus doorzie ik de fijne nuances van dit soort opmerkingen lang niet altijd voldoende. Ik denk wel dat ik me voor kan stellen dat het beter is om vooruit te denken en te plannen, dan gewoon ieder jaar opnieuw de hand op de knip te houden. Ik denk eerlijk gezegd dat iedere bestuurder dat ook wel weet. VOS-ABB heeft niet voor niets een meerjarenbegrotingstool ontwikkeld. Op veel scholen kom ik die spreadsheet, of afgeleide vormen daarvan, tegen.

De vraag is of een meerjarenbegroting helpt om je te wapenen tegen de opdrogende geldstroom. De tools die ik tot op heden heb gezien doen dat in ieder geval niet of nauwelijks: we weten namelijk niet hoe snel de kraan dicht gaat.

Wat die meerjarenbegrotingen doorgaans ook niet doen is duidelijk maken wat nou echt belangrijk is voor de scholen. Het lijkt er op dat het segment financiën in de grote onderwijs citroen zich helemaal niet stoort aan het feit dat het onderdeel is van een citroen (zie ook een eerder artikel hierover).

Stel dat de overheid nog minder middelen beschikbaar maakt voor het onderwijs. Hoe bepaal je als school dan welke uitgaven in ieder geval gedaan moeten worden? Welke keuzes zullen gemaakt worden ongeacht de hoeveelheid beschikbare middelen? Welke kernwaarden zullen ALTIJD gehandhaafd blijven, los van wat de overheid ook doet, vraagt of dicteert?

Een school die vooral gelooft in de kracht van een kleine, hechte groep kinderen waarbinnen relaties sterk zijn en steeds verder worden ontwikkeld, zal nooit accepteren dat kinderen verdwijnen in een groep van 34. Alle creativiteit zal er op gericht zijn dat die kleine hechte groep de basis van al het leren blijft. Liever zal zo'n school onderwijsassistenten en andere 'goedkopere' medewerkers in zetten, dan dat ze met uitsluitend 'dure' leerkrachten zullen gaan werken.

Een school die vooral gelooft in de kracht van instructie en de directe invloed van de leerkracht zal ten alle tijde blijven investeren in het onderwijzend personeel. Als zo'n school met minder middelen moet gaan werken, dan ligt het voor de hand dat de school de leerkrachten in gaat zetten voor het verlenen van extra en betaalde diensten. De zomerschool, de woensdagmiddag lessen of de weekendinstructie. Wat de overheid ook doet: de leerkracht blijft speerpunt.

Zo kan je je ook voorstellen dat een school die vooral gelooft in het belang van een gezonde geest in een gezond lichaam in zal blijven zetten op het aanbieden van sportieve werkvormen. Het kan maar zo gebeuren dat zo'n school er voor kiest om samen te werken met een ROC en/of BSO om te komen tot extra aanbod dat buiten schooltijd op commerciële basis wordt aangeboden. Dat levert extra inkomsten op en is helemaal in lijn met de wens van de ouders: die hebben tenslotte gekozen voor een school die echt werkt maakt van 'Anima Sana in Corpore Sano'.

In het artikel van de AOB wordt geklaagd dat sommige besturen geld oppotten, zonder te weten waartoe. Andere besturen worden verrast door bezuinigingen en komen in de knoei, omdat ze hun prioriteiten niet duidelijk hebben.

In de praktijk zie ik te vaak gebeuren dat scholen en besturen er voor kiezen om bij de inzet van hun geld vooral te denken vanuit de traditie (zo deden we het altijd) en de regels vanuit Zoetermeer.

Zou het niet heerlijk werken wanneer je, ook op het gebied van financiën, gewoon weet wat je wilt? Dat je gewoon weet wat je aan jezelf verplicht bent? Op dat moment hoef je niet aan de hand van Zoetermeer te lopen. Je hoeft ook niet vast te blijven houden aan tradities die niet bijdragen aan datgene wat jij belangrijk vindt.

Ik ben er van overtuigd dat onderwijsfinanciën vooral veel ruimte zouden moeten bieden. Daar waar het als knellend wordt ervaren heeft dat doorgaans meer te maken met de houding van de school te maken, dan met het langzaam dichtdraaien van de overheids geldkraan.

Wees toch vooral zuur, ook met de financiën. Met je geld laat je namelijk écht zien wat je belangrijk vindt. Met Cutting LEMONS kan je de zuurgraad van je financiële huishouding onderzoeken, op weg naar integrale en waardengedreven schoolontwikkeling.